dağılma döemi

18. Yy Osmanlı Devletinin Doğu Siyaseti
Osmanlı –İran İlişkileri:
Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşması İle Kaybettiği Toprakları Telafi Etmek İçin Doğu Siyasetine Önem Verdi
Osmanlı Devleti Rusya’nın Kafkasya’ya Girdiğini Öğrenmesi Üzerine İran’a Savaş Açtı. iki Devlet Kuvvetlerinin Aynı Anda Kafkasya’ya Girmesi Üzerine Gerginlik Çıkıyor.Avrupa Devletlerinin Araya Girmesi İle 1724 İstanbul Antlaşması İmzalanıyor.Bu Anlaşmaya İle İlk Osmanlı-Rus İttifakı Kuruldu
Savaş 2. Mahmut Döneminde Yine Başlıyor ve Ahmet Paşa Antlaşması İle Son Buldu(1732)Bu Antlaşmadan Sonra Savaş Yine Başladı Ve 1746'ya Kadar Devam Etti.1746 Da Kasr-I Şirin Anlaşmasının Maddeleri Kabul Edilerek Kerden Anlaşması Yapıldı
Osmanlı-Rusya, Avusturya,İngiltere.Fransa İlişkileri
1)Osmanlı-Rus Ve Osmanlı Avusturya Savaşları
*Rusya’nın Kırımı İşgal Etmesi
*Osmanlının Rusya’nın Yayılımcı Politikasını Engellemek İstemesi
*Rusya’nın Bizans İmparatorluğunu Yeniden Kurmak İstemesi Gibi Nedenlerden Dolayı Savaş Başlıyor.
Osmanlı – Rusya Savaşına Kısa Bir Süre Sonra Avusturya Da Katılıyor.Fransız İhtilalinin Görülmesi İle Avusturya Savaştan Çekildi Ve Osmanlı - Avusturya Arasında Ziştovi Anlaşması Yapıldı. Bu Antlaşmaya Göre; Her İki Devlet Savaş Öncesindeki Sınırlarına Geri Dönecek.
Osmanlı Rusya Arasındaki Savaş İse 1792 Yaş Antlaşması İle Son Buluyor.Bu Antlaşmaya Göre
--Dinyester Nehri İki Devlet Arasında Sınır Olacak
--Osmanlı Kırımın Rusya’ya Ait Olduğunu Kabul Edecek.
Not:Yaş Antlaşması İle Birlikte Gerileme Dönemi Bitti Ve Dağılma Dönemi Başlıyor.
2)Osmanlı-Fransa ilişkileri
Osmanlı ilişkileri Fransız ihtilaline kadar dostça sürüyor.ancak ihtilalden sonra Fransa’nın ihtilal fikirlerini Osmanlı ülkesinde yaymak istemesi , Akdeniz’deki üstünlüğü ve ticaret yolarını ele geçirmek istemesi,İngiltere’yi zor duruma düşürmek,gibi nedenlerden Napolyon mısır’ı işgal etmiştir.bu durum karşısında Osmanlı devleti İngiltere ve Rusya ile ittifak kuruyor.
Suriye’de akka kalesini savunan nizam-ı cedid ordusu Napolyon ordusunu yendi.1802 yılına kadar devam eden Fransa savaşı el- ariş antlaşması ile son buluyor.buna göre;Fransa işgal ettiği mısırı geri verecek.
Bu antlaşma ile Rusya ilke defa boğazlardan geçerek akdeniz'e inmeyi başardı.İngiltere sömürgeliğine giden yolların güvenliğini sağladı Osmanlı bundan sonra denge siyaseti izlemeye başladı.
Milliyetçilik harekeleri
Sırp isyanı:
-milliyetçilik akımının etkisi
-savaşların sürekli Sırbistan toprakları sütünde yapılması
-toprak düzeninin bozulması
-Sırbistan’daki yeniçeri ocaklarının bozulması gibi nedenlerden dolayı kara yorgi liderliğindeki Sırplar isyan ediyorlar.
1806-1812 Osmanlı Rus savaşı sonunda Bükreş antlaşması ile Sırplara bazı haklar verildi
1828-1829 Osmanlı Rus savaşı sonunda Edirne antlaşması ile Sırplara özerklik verildi
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonunda ayestefanos ve Berlin antlaşması ile Sırbistan bağımsızlığını ilan etti
not:Osmanlı devletinde milliyetçilik akımından etkilenen ilk toplulukturlar.
Yunan isyanı:
-Milliyetçilik akımının etkisi
-Rusya’nın kışkırtmaları
-etnik-i eterya cemiyetinin çalışmaları gibi nedenlerden dolayı bu isyan önce mora yarımadasında görülüyor.Osmanlı mısır valisinden yardım istedi.mali paşa yardım karşılığında 2.Mahmut’tan Girit ve mora’nın valiliklerini istedi.Osmanlı ve mısır donanması isyanı batırdı.ve navarin limanına çekildiler. Ancak isyanın bastırılması batı devletlerinin işine gelmedi ve Yunan’ın bağımsızlığını istediler.bu istek reddedilince Osmanlı ve Rus donanması yakılıyor. Rusya Osmanlı’ya savaş açtı.
Not:navarin Osmanlı donanmasının yaşadığı 4 felaketten biridir.birincisi inebahtı,ikincisi çeşme,üçüncüsü navarin,dördüncüsü ise snoptur.savaş sonunda Edirne antlaşması yapıldı.(1829) buna göre;
-eflak,boğdan ve Sırbistan’a özerklik verilecek
-Yunanistan bağımsız olacak
-Rus ticaret gemileri boğazlardan geçe bilecek
-prut nehri sınır olacak
-Osmanlı devleti savaş tazminatı verecek
not:Osmanlı devletinde bağımsızlığını elde eden ilk azınlık Yunanistan’dır
not:Osmanlının Rusya ile savaşmasını ve yunan isyanını fırsat bilen Fransa Cezayir’i ele geçiriyor.
Mısır valisi Mehmet ali paşanın isyanı
Sebepleri:
Girit ve mora valiliklerinin verilmemesi
Mehmet ali paşanın padişahtan izin almadan orduyu geri çekmesi
1828-1829 Osmanlı Rus savaşında Mehmet ali paşanın yardım göndermemesi gibi nedenlerden isyan çıkıyor.
2. Mahmut Mehmet ali paşayı görevden almayı düşünürken oğlu İbrahim paşa, üzerine gönderilen padişah ordularını yeniyor. Konya’ya kadar ilerliyor.bu zor durum karşısında yabancı devletlerden yardım istendi.İngiltere ve Fransa tarafsız kaldı.
Ve 2.Mahmut son çare olarak Rusya’dan yardım istedi.bir Rus donanması boğazı geçerek Osmanlı devletine girdi.Osmanlı ile Rusya yakınlaşması Fransa ve İngiltere’yi telaşlandırdı.hemen araya girerek Mehmet ali paşaya baskı yaptılar.ve Kütahya antlaşması yapıldı(14 mayıs 1833)buna göre;
1-mısır ve Girit valiliği üzerine Suriye valiliği de verilecek
2-oğlu İbrahim paşa Cidde valiliğine ek olarak adana vergilerini toplayacak
not:bu antlaşma geçici olarak çözülmüş ancak iki tarafta memnun değildi.
Not:Kütahya antlaşmasına rağmen kendini güvende hissetmeyen 2.Mahmut Rusya ile hünkar iskelesi anlaşmasını yaptı(1833)
Buna göre;
1-Osmanlı saldırıya uğrarsa Rusya asker gönderecek,ancak masrafları Osmanlı ödeyecek
2-Rusya saldırıya uğrarsa boğazlar kapatılacak
3-antlaşma 8 yıl sürecek
önemi:
-Rusya bu antlaşma ile boğazlarda büyük avantaj sağlayıp Karadeniz’deki güvenliğini sağlamıştır.
-boğazlar sorunu ortaya çıktı
-bu antlaşma Osmanlının boğazları tek başına kullandığı son antlaşmadır
boğazlar meselesi
hünkar antlaşmasının süresi bitince Londra da bir konferans toplandı.toplantıya İngiltere Rusya Fransa Avusturya Prusya ve Osmanlı devleti katıldı.Londra’da imzalanan sözleşmeye göre;boğazlar Osmanlı devletinin olacak ancak Osmanlı barış halindeyken boğaz bütün savaş gemilerine kapatılacak.
Önemi:
bu sözleşme ile boğazlar devletler arası bir statü kazandı.
Fransa ve İngiltere akdenizdeki güvenliğini sağlamıştır.
Rusya boğazlardaki üstünlüğünü kaybetmiştir