battalname-türkü arası işlenen konular

BATTAL NAMENİN ÖZELLİKLERİ
1-)Destan kahramanı battal gazi bir Arap kahramandan esinlenilerek oluşturulmuştur
2-) Asıl destan 8.yy’da emeviler ve Hıristiyanların savaşlarından doğmuştur
3-)Battal gazi Arap kahramanlarına verilen unvandır (battal Arapçada kahraman demektir) sonradan Türkleştirilmiştir
4-)12 ve 13 yy’larda battalname denilen nesir yazıya geçirilmiştir
5-)Seyyit battal gazi bilgili cömert ve dindardır
6-)Battal gazi islamiyet’i yaymak adına insanlardan başka büyücü,dev ve cadı gibi kavramlarda da savaşır
7-)Arap Fars ve Türk üretimi olmasına rağmen orta Asya Türklerince da benimsenmiştir
DEDE KORKUT HİKÂYELERİ
*10 yy’da oluşmaya başlamış 15 ve 16 yy'larda yazıya geçirilmiştir
*Oğuzların komşularıyla yaptıkları savaşlar ve kendi iç çatışmaları anlatırlar
*Dede Korkut’tan reşidüddin isimli tarihçi camiüt-tevarih isimli eserinde ilk defa söz eder
*Bu hikâyelerin tam ismi Kitab-ı dedem korkut ala lisan-i taife-i oğuzandır
*Bu hikâyelerin dünya üzerinde iki ayrı yerde yazma nüshaları vardır
1-Vatikan nüshası
2-Dresten nüshası
DEDE KORKUT HİKÂYELERİN ÖZELLİKLERİ
1-)Ananımdırlar
2-)İçeriği millet hayatıdır
3-)Kahramanlık duygusu hâkimdir
4-)Akıcı ve hızlı bir hayat akışı söz konusudur
5-)Coşkun bir ifade vardır
6-)Tabiata yer verilir
7)-Hayvanlara tabiat ve insanla birlikte değinilmiştir
8-)Tarihle ilgilidirler (oğuz’ların orta Asya Azerbaycan ve doğu Anadolu’daki tarihleri)
9-)Bir coğrafya dayanırlar (coğrafya Azerbaycan ve doğu Anadolu’dur)
10-)Yarı manzum,yarı mensur bir özellik taşırlar
11-)Hikâyeler belli bir kahraman etrafında döner
12-)Dilleri sade fakat ihtişamlıdır
DANİŞMENDNAME’NİN ÖZELLİKLERİ
1-)Anadolu’nun fethini ve bu fethi gerçekleştiren kahramanların anlatıldığı bir destandır
2-)12 yy’da sözlü olarak şekillenmiş 13 yy’da yazıya geçirilmiştir
3-)Anadolu coğrafyası destanda gerçek isimleriyle yer alır
4-)destanda adı geçen kahramanlar gerçek Türk beyleridir
5-)bu destan uzun bir süre bir tarih kitabı olarak nitelendirilmiştir
AHMEDİ’NİN FİKİR VE EDEBİYAT YÖNÜ
1-)Beylikler döneminin şair ve yazarıdır
2-)14 yy’da Anadolu Türkçesini ustalıkla kullanmıştır
3-)Kendi döneminin en çok eser veren sanatçısıdır
4-)Mesnevilerindeki tarihsel bilgiler ve sosyal gerçeklik bu eserlere ilmi bir özellik kazanmıştır.
5-)Hoca Dehhani’den sonra kadı Burhaneddin ile birlikte divan şiirinin temellerini sağlamlaştırmıştır
6-)Genellikle din dışı konuları işler
ESERLERİ
1-)Divan güzel,kaside,terkib-i bend,terci-i bendlerden oluşan eseridir
2-)İSKENDERNAME
a)İranlı şiir Nazimi’den çevirdiği bir mesnevidir
b)İskendername mesnevilerin ilk ve en başarılı örneğidir(çevirisi)
c)Bu eserde büyük İskender’in doğu seferi ve bu ülkeleri fethi anlatılır
d)8000 beyitten fazla süren bu mesnevide İslam kültürü hakkında da bilgi vardır
3-CEMŞİD-U HARŞİD
a)Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır
b)1403 yılında bitirilip Süleyman şah’a sunulmuştur
c)4798 beyitten oluşmaktadır
d)Konusu Çin hükümdarının oğlu cemşid ile Anadolu imparatorunun kızı hurşid ile arasındaki aşktır
4-TERVİÜ’L-ERVAH
a)Tıpla ilgili bir mesnevi olup 10000 beyit civarındadır
b)Tıp tarihi ve dil çalışmaları bakımından 2 ve son eseridir
5-)Mirkatü’l-edeb:Arapça farsça manzum bir sözlüktür
HACI BEKTAŞ-I VELİ
1-)Bektaşi tarikatının kurucusudur
2-)nefesleri ile Anadolu insanının yol göstermek,dini ve ahlaki yönden eğitmek amacını taşır
3-)tasavvuf terimlerini Türkçeleştirdiği için geniş halk kitlelerine ulaşabilmiştir
4-)Bektaşilikte nefesler hece ölçüsüyle ve dörtlüklerle oluşturulduğu için milli bir çizginin izlendiği söylenebilir
5-)efsanevi bir kimliğe sahip olup tekke edebiyatının önemli bir ozanıdır
MANTIKU’T-TAYR
1-)Gülşehri bu eseri İranlı tasavvufçu feridüddin attar’dan çevirmiştir
2-)Bu mesnevi 1317 yılında tamamlanmıştır
3-)Tasavvufi ve alegorik bir eser olup 8000 beyitten fazladır
XIV. NESRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
1-)Öğretici,yol gösterici ve İslami bir özelliği vardır
2-)Bu yy’da yazılmış bulunan düz yazıların konuları din,tıp,tasavvuf,tabiat gibi çeşitlidir
3-)Nesir dili İslam kültürün etkisiyle yeni ifade,kavram ve söyleyiş şekilleri kazanmıştır
4-)Sade dil tercih edilmiştir
5-)Cümleler kısa ve açıktır

DİVAN ŞİİRLERİN ÖZELLİKLERİ
1-)Nazım birimi beyit,ölçü aruzdur
2-)Dil ağırdır
3-)Söz sanatları ve ayaklar önemli bir yer tutar
4-)Bütün güzelliği değil parça güzelliği önemlidir
5-)Konu bütünlüğü yoktur her beyitte farklı konular işlenir
6-)Mazmun adı verilen mecaz ve benzetmeler vardır
7-)Özgürlük yok nazirecilik vardır
8-)Aşk,doğa,güzellik,din ve tasavvuf gibi konular işlenir
9-)Somut gerçeklerden uzak,soyut bir içeriği vardır
BAKİ’NİN FİKRİ VE EDEBİ YÖNÜ
1-)Kendi dönemlerinde “sultanüş-şuara” olarak bilinir
2-)Hayata dair bütün “arzusu şeyhü’l-islam” olmaktı ancak olmadı
3-)Kanuni’nin ölümü üzerine terkib-i bend biçiminde yazdığı kanuni mersiyesi divan şiiri içindeki en önemli mersiyelerdendir
4-)Yaşamdan zevk almaya yönelik hayat felsefesi bakımından Fuzuli’den ayrılır
5-)Şiirlerinde beşeri aşk,akıl,ön planda iken lirizm fazlaca yoktur
6-)Şiirlerinde tasavvufa yer vermez ancak düz yazılarında dini konulara eğilir
7-)Mahalli konuları işleyen somuta yönelen bir güzel şairidir
8-)Dili sade İstanbul Türkçesidir
KASİDENİN ÖZELLİKLERİ
1-)Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılır
2-)İlk beytine matla son beytine makta denir
3-)En az 33 en çok 99 beyit olabilir
4-)Mahlasın geçtiği becite taç beyit denir
5-)Kasidenin en güzel beyitine beytü’l –kasid denir
BÖLÜMLERİ
1-)Nesib:belli bir tasvirin yapıldığı bölümdür
2-)Girizgah:konuya girişi temsil eder
3-)Methiye:övgü bölümü olup önemli bir kişi övülür
4-)Fahriye:şairin kendini övdüğü bir bölümdür
5-)tegazzül: kasideyle aynı ölçü ve uyakta bir gazelin yazıldığı bölümdür
6-)Dua: methiyede övülen kişiye duanın yapıldığı bölümdür
KONULARINA GÖRE KASİDELER
1-)Tevhid:Allahın varlık ve birliğini anlatan kasidelere denir
2-)Münacaat:Allaha yalvarmak ve dua etmek amacıyla yazılar kasidelerdir
3-)Naat: hz. peygamberimizin övülmesi amacıyla yazılan kaside
4-)Metbiye:din ve devlet büyüklerinin övgüsünü içeren kasideler
5-)Hicviye:önemli kişilerin veya bir takım olayların eleştirisi amacıyla yazılan kasidelerdir
6-)Mersiye:önemli bir insanın ölümünden duyulan acıların ifade edilen kasidelerdir
FUZULİ’NİN FİKİR VE EDEBİYAT YÖNÜ
1-)Divan edebiyatının en lirik şairidir
2-)Azeri Türkçesi’yle yazdığı şiirleri dönemine göre sadedir
3-)İyi eğitim görmüş bir gazel şairidir
4-)Şiiri bir ilim işi olarak görülür,ilimsiz şiiri temelsiz duvara benzer
5-)Tasavvufa önemli yer verir
6-)Şiirindeki aşk ilahi aşktır
7-)Türkçeyi ustaca kullanabilmiş ve aruza uygulayabilmiştir
ESERLERİ
1-)Türkçe Arapça ve farsça olmak üzere 3 tane divan
2-)Leyla ve mecnun(mesnevi)
3-)Bengü bade (alegorik bir mesnevidir)
4-)İsakiname(mistik bir msnevidir)aslı farsçadır
5-)Hadis-i erbain tercümesi (malla cami’den çevirdiği kırk hadis tercümesidir)
6-)Hadikatü’s-süeda (kerbela olayının anlatıldığı eserdir
7-)Şikayetname (seçili,aliterasyonlu bir mektuptur.düz yazıyla yazılmıştır)
8-)Rindu zahid (farsca bir eser olup düz yazı şeklindedir)
9-)Sıhhat-u maraz (farsça mensur eser olup sağlıkla ilgilidir)
RUBAİNİN ÖZELLİKLERİ
1-)24 özel aruz kalıbıyla yazılır
2-)Yalnızca bir dörtlükten oluşur,kafiye düzeni ”aaxa” şeklindir
3-Mısraları arasında anlam birliği vardır
4-)Fars edebiyatından Türk edebiyatı’na geçmiştir
5-)Felsefi konuları,tasavvuf ve aşk gibi konular işlenir
6-)Dünya edebiyatında en önemli rubai temsilcisi Fars şairi Ömer hayyamdır (12 yy)
7-)Divan edebiyatı içerisinde azmizade halefi (17yy) sadece rubai yazmıştır
8-)Cumhuriyet’ten sonra Yahya kemal Beyatlı ve Arif Nihat Asya rubai yazmıştır
KADI BURHANEDDİN’NİN FİKİR VE EDEBİ YÖNÜ
1-)14.yy şairi olup kadılıkta yapmıştır.
2-)Hem aruz hem de hece ölçüsünü kullanmıştır.
3-)Gazel ve tuyuğlarıyla tanınır.
4-)Azeri şivesini kullanmıştır.
5-)Türkçe bir divanın yanında Arapça ve farsça şiirleri de vardır.
NEF’Î’NİN FİKİR VE EDEBİ YÖNÜ
1-)17 yy. Şairi olup Erzurum hasankale doğumludur.
2-)Medrese eğitimi görmüş ıv. Murat’ın himayesinde yaşamıştır.bayram paşa’yı eleştirdiği için idam edilmiştir.
3-)Kasidede başarılı önemli bir övgü yergi şairidir.(övgü=methiye,yergi=hicviye,hicviye=eleştiri)
4-)Sağlam bir şiir tekniği ve cesur bir üslubun sahibidir.
5-)En çok ıv murat’a kaside yazan nef’i’nin dili ağır ve sanatlıdır.
Siham-ı kaza(kader okları),nef’i’nin önemli bir hiciv kitabıdır.
Nefi’nin Türkçe ve farsça olmak üzere iki divanı vardır.
ŞARKININ ÖZELLİKLERİ
1-)Türklerin divan şiirine kattığı bir şiir türüdür.
2-)Halk edebiyatındaki türkünün etkisiyle oluşmuştur.
3-)Bestelenmek amacıyla yazılmış olan murabbalardır.
4-)3-5 bentten oluşurlar.
5-)Bentler dört dizelik olup her bendin sonunda tekrarlanan mısraya “nakarat” denir.
6-)Şarkı türünün edebiyatımızdaki en önemli temsilcisi 18 yy. Şairi nedim’dir.
7-)cumhuriyetten sonra Yahya kemal Beyatlı da şarkı yazmıştır.
NEDİM’İN FİKİR VE EDEBİ YÖNÜ
1-)İstanbul doğumlu olup patrona Halil ayaklanması’nda yaşamını yitirmiştir
2-)Lale devri’nin gazel ve şarkılarıyla tanınan şairidir
3-)Aşk,şarap,hayattan zevk almak gibi konuları işlemiş ,din dışı temalara yönelmiştir
4-)Mahallileşme akımının önemli temsilcilerinden olup hece ölçüsüyle bir şarkı yazmıştır
5-)Sade bir İstanbul Türkçesi’ni kullanan şairin bir divanı vardır
6-)Tasavvufla ilgilenmemiştir
7-)Nedim epiküryen bir yaşam felsefesine sahiptir.
MURABBANIN ÖZELLİKLERİ
1-)İran edebiyatından edebiyatımıza geçmiş olup 4 dizelik bentlerden oluşur.
2-)Bent sayısı 3–7 arasında değişir.
3-)Murabbanın uyak düzeni koşmanınki ile aynıdır.(aaaa,bbba,ccca)
4-)Bazı murabbalarda 1. Bendin son mısrası diğer bentlerin sonunda tekrar edilir.
5-)Övgü,yergi,dini ve didaktik konular işlenir.
6-)Türk edebiyatı tarihinde cumhuriyetten sonra Yahya kemal Beyatlı murabba türünde güzel örnekler yazmıştır
AHMET PAŞA(15 YY)
1-)İyi bir eğitim görmüş,fatih’in hocası arkadaşı ve veziri olmuştur.
2-)Nazire yazmaya meraklı bir şairdir.
3-)Bir dönem fatih ile arası bozulunca hapsedilmiş,vezirlik rütbesi alınmış,ancak “kerem” redifli kasidesi sayesinde idamdan kurtulmuştur.
4-)murabba gazel ve kaside alanında ünlüdür
5-)Aşk ve beşeri duyguları işler,dini,tasavvufi konulara ilgi duyma
6-)Ahmet paşanın bir Türkçe divanı vardır
MUHAMMESİN ÖZELLİKLERİ
1-)Beşer dizelik bentlerle kurulur
2-)Uyak düzeni aaaaa/bbbba/cccca şeklindedir
3-)Felsefe,tasavvuf,övgü ve aşk konularında yazılırlar
MUHAMMESİN TÜRLERİ
1-)Tahmıs:bir gazelin her beyitinin üstüne üçer dize eklenmesiyle oluşturulan şiirdir
2-)Taştır: bir gazelin bir beytinin iki mısranın arasına üçer dize eklenmesiyle oluşturulan şiirdir
3-)Tardiye:ilk bendinin son dizesi dizeleriyle uyaklı olmayan muhammes türüdür
TERKİB-İ BENDİN ÖZELLİKLERİ
1-)Gazel uyağıyla 5-10 bentler oluşur
2-)10-20 dizeden oluşan her bentten sonra bir “vasıta beyiti” bulunur
3-)Felsefi ve sosyal düşünceler,zamandan şikayet,mersiyeler bu biçimde yazılabilir
4-)En önemli temsilcileri Bağdatlı ruhi ve ziya paşa’dır
BAĞDATLI RUHİ’NİN FİKİR VE EDEBİYAT YÖNÜ
1-)16 yy’ın derviş gibi yaşamış şairlerindendir
2-)Yazdığı terkib-i bent toplumsal bir eleştiri bir hiciv özelliği gösterir
3-)Şiirlerinde tasavvuftan etkilenmiştir
4-)Dili sade ve sanatsızdır
5-)Ziya paşa onun terkib-i bendine bir nazire yazmıştır
HALK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ
1-)Nazım birimi dörtlük,ölçü,hece ölçüsüdür
2-)Genellikle yarım uyak ve redif kullanılır
3-)Şiirler bağlama(saz) eşliğinde sade bir dille yazılırdı
4-)Türkü,koşma,mani,ninni,semai,varsağı,destan ve ilahi gibi şiir tür ve şekilleri kullanılmıştır
5-)Aşk,tabiat,ayrılık,ölüm,kahramanlık,din,sosyal eleştiri gibi konular ağıllıktadır
6-)Halk edebiyatı üç bölüme ayrılır
c)Anonim halk edebiyatı
b)Aşık tarzı halk edebiyatı
a)Dini-tasavvufi halk edebiyatı
MANİNİN ÖZELLİKLERİ
1-)Dört özellik söz olup,uyak düzenleri “aaba” şeklindedir
2-)Aşk,tabiat,ayrılık,gurbet gibi konular ile sosyal temalar işlenebilir
3-)Manilerde söylenmek istenen ana tema son iki dizede ifade edilir
4-)Genellikle 7’li hece ölçüsü ile kurulan sözlü ürünlerdir
MANİ ÇEŞİTLERİ
a)düz mani:7’li hece ölçüsüyle cinasız uyaklarla oluşan dürt dizeli manilerdir
b)kesik mani:1. Dizesi 7 heceden az olan manilerdir
c)cinaslı mani:cinaslı uyaklarla kurulmuş kesik manilerdir
d)artık mani(yedekli mani):düz maninin sonuna iki dize eklenerek oluşturulan manilerdir
Maniye doğu Anadolu’da “bayatı” urfa’da ise “hayrat” denir
TÜRKÜNÜN ÖZELLİKLERİ
1-)Belli bir ezgi ile 7-8-11’li hece ölçüleri kullanılarak söylenir
2-)Anonimdirler ancak söyleyenleri belli olanlar da vardır
3-)Aşk,doğa,kahramanlık,gurbet ve toplumsal olaylar işlenebilir
4-)Ezgilerine ve yörelerine göre farklı isimlendirmeler yapılabilir bozlak,türkmani,kayabaşı.....
5-)Türküler asıl sözlerin bulunduğu bölüm olan bent ve her bendin sonunda tekrar edilen kavuştak (nakarat) tan oluşurlar
HARBİ BAKAY